آموزش لغات ترکی

بوسه :«اؤپؤش»و فروبکن :«تاخ»!

آغوش:«قوجاق»،«دَلیک»:سوراخ!

باسماق:«چپاندن »است و رُخ : «اؤز» !

انسانِ درست و راستگو:«دؤز »!

«پالتار» :لباس و کفش :«باشماق»!

«یانلیش»:غلط است و سَهو:«چاشماق» !

«آرواد» :رِِییسِ خانواده !

«آخماق »: سفیه و گول و ساده !

خر: «ائششک»و گاو :«اینک»،«کئچی»: بُز !

«قارغا»ست کلاغ و خوک :«دونقوز »!

«گئن »هست گشاد و «دار»: تنگ است !

دشنام :«سؤیؤش»،«ساواش»:جنگ است !

«قاچماق »: گریختن، فرار است !

پاییز به تُرکی: «سون باهار»است !

بازار:«یالانچی لار دوراغی »!

ایستگاه :«دوراق»و دُزد:«یاغی »!

نزدیک:« یاخین» و دور:«اوزاق» است !

غیرت سیز آدام :«ساری قولاق» است !

کِشتی :«گَمی» و« یالان»: سیاست !

شاعر: «دَلی» و« تالان»: ریاست!

«اوغلان»: پسر و «گؤلؤش» : لبخند !

نقره :«گؤمؤش» است و«اوغرو»: کارمند !

کوزه است« تیلیک»و «یارما»: بلغور !

می ایست، مَرو،بلند شو:«دور» !

ماست است:«یوغورد»و دوغ :آ«یران» !

«ماهنی» است:ترانه و «چؤرک»: نان!

در :«قاپی» و «باغلاماق»: بستن!

معنای« آتیلماق» است : جستن

---

ما به گونه،"یاناق" می گوییم

گوش را هم "قولاق" می گوییم

به عروسک،"اویونجاق" و "قولچاق"

و به کودک،"اوشاق" می گوییم

به عقب دال" و "ساغ و سول"، چپ و راست

به جلو هم "قاباق" می گوییم

به سفید "آغ" و بر عروسی "توی"

رقص را "اویناماق" می گوییم

"سوفره سالماق" به سفره گستردن

و به مهمان،"قوناق" می گوییم

"تاختا قاشیق" به قاشیق چوبی

و به چاقو،"پیچاق" می گوییم

دست را " ال" به چشم،گؤز، "باش": سر

به دو تا پا "آیاق" می گوییم

چونکه آماده شد،به خاگینه

خورده و "قیقاناق" می گوییم

کرّه خر را "قودوق"به خر،"ائششک"

داس را هم "اوراق" می گوییم

جای نزدیک را " یاخین"،جایِ

دور را هم "اوزاق" می گوییم

استخوان را "سوموک"به "طحال"

در همه جا "دالاق" می گوییم

هنچنین شوهر دو خواهر را

خودی و "باجناق" می گوییم

رود را "چای" و کفش را " باشماق"

ظرف سگ را "یالاق"می گوییم

به زن"آرواد"،"قادین" به دختر"قیز"

شانه را هم "داراق" می گوییم

مژه را "کیپریک" و به دندان" دیش"

نیز لب را "دوداق" می گوییم

همه جا بر وسیله ی سرکوب "

دگه نک" یا "چوماق" می گوییم

استخوان را "سوموک" به زانو "دیز"

پینه را هم "یاماق" می گوییم

به دبیر و معلم " اؤیرَتمَن"

امتحان را "سیناق" می گوییم

چون که آمد به کشور و جایی

خشک سالی،"قورواق" می گوییم

به جوانی «جاوانلیق»و به کلاه

«بورک»،«باشلیق»،«پاپاق» می گوییم

---

ﻣﺎ ﺑﻪ ﮔﺮﺑﻪ ﭘﻴﺸﻴﻚ» ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻴﻢ
ﺑﻪ«ﻧﻨﻮ»ﻫﻢ« ﺑﺌﺸﻴﻚ» ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻴﻢ

ﺳﻴﻠﯽ ﺁﺑﺪﺍﺭ ﺭﺍ«ﺷﺎﭘﺎﻻﻕ »
ﺑﻪ ﻟﮕﺪ ﻫﻢ« ﺗﭙﻴﻚ »ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻴﻢ

ﭼﻮﻧﻜﻪ ﺟﻴﺐ ﺗﻮ ﻣﯽ ﺷﻮﺩ«ﺳﻮﺭﺍﺥ»
ﻫﻤﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ« ﺩَﻟﻴﻚ»ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻴﻢ

ﺑﭽﻪ ﻫﺎ ﺭﺍ« ﺟﻮﺟﻮﻕ »،« ﺍﻭﺷﺎﻕ »نارین
ﺭﻳﺰﻩ ﺭﺍ ﻫﻢ «ﻛﻴﭽﻴﻚ» ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻴﻢ

ﭘﺸﻢ ﻫﺎ ﺭﺍ ﭼﻮ ﻣﯽ ﺯﻧﺪ ﺣﻼﺝ
ﻣﺎ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ «ﺩﻳﺪﻳﻚ» ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻴﻢ

ﺩﺭ ﻋﺮﻭﺳﯽ ﺑﻪ ﻭﻗﺖ ﺭﻗﺼﻴﺪﻥ
«ﻛﻒ ﺯﺩﻥ »ﺭﺍ«ﭼَﻪ ﭘﻴﻚ» ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻴﻢ

آﺏ ﺭﺍ« ﺳﻮ »،ﺑﻪ ﮔﺎﻭ ﻧﺮ« ﺟﺆﻧﮕﻪ »
ﻛﻮﺯﻩ ﺭﺍﻫﻢ« ﺗﻴﻠﻴﻚ »ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻴﻢ

ﭼﻮﻧﻜﻪ ﺩﺭ ﺩﺷﺖ ﺳﺎﻳﺒﺎﻥ ﺩﻳﺪﻳﻢ
ﺷﺎﺩﻣﺎﻥ«ﻛﻮﻟﮕﻪ ﻟﻴﻚ»ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻴﻢ

ﻗﻠﻪ ﻫﺎﯼ ﺑﻠﻨﺪ ﺭﺍ«ﺯﻳﺮﻭﻩ »
ﮔﺮﺩﻧﻪ ﺭﺍ« ﮔﺪﻳﻚ» ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻴﻢ

ﻫﺮ ﻛﺠﺎ ﻣﻐﺰ«ﺍﺳﺘﺨﻮﺍﻥ ﺩﻳﺪﯼ»
ﻣﺎ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻫﻢ«ﺍﻳﻠﻴﻚ» ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻴﻢ

ﻗﺮﺹ ﻭ ﻣﺤﻜﻢ ﺑﻪ ﺍﻧﺪﺭﻭﻥ«ﺍﻳﭽﺮﯼ»
ﻭ ﺑﻪ ﺑﻴﺮﻭﻥ «ﺍﺋﺸﻴﻚ» ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻴﻢ

ﭼﻮﻥ ﺑﺮﻳﺪﻧﺪ ﮔﻮﺷﻬﺎ ﯽ ﺭﺍ 
ﺑﻪ ﺑﺮﻳﺪﻩ«ﻛﺴﻴﻚ»ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻴﻢ

ﻣﻴﻮ ﻩ ﺍﯼ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻫﺴﺖ "ﺯﺭﺩ ﺁﻟﻮ"
ﻣﺎ ﺑﻪ ﺗوﺮﻛﯽ"ﺍﺭﻳﻚ"ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻴﻢ

ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺍﮔﺮ ﻛﻪ ﻣﯽ ﺧﻮﺍﻧﯽ
ﻣﺎ ﺑﻪ ﺁﻥ « ﮔﻮﻧﺪﻩ ﻟﻴﻚ » ﻣﯽ ﮔﻮییم

---

به ترکی رود:چای وکوه: داغ است

قودوق :کره خرو ائششک: الاغ است

پسر:اوغلان ،زن: آرواد،کاه: سامان است
گوزل: زیبا ،عسل:بال،بد:یامان است

بولاغ:چشمه است،سو:آب است ودست :ال
برو:گئت،یات :بخواب است وبیا:گل

بورون:بینی است،گوز:چشم است وکوک:چاق
اینک:گاوو کئچی بز،خاک :توپراق

دوداق:لب باشد وباشچی:رئیس است
قورو:خشک است،تر با یاش: خیس است

قویون:گوسفند،قازان:دیگ است وسر:باش
اریک:زردآلواست و فاسق:اویناش

قاش:ابرو باشد وتوک:مو،قولاق:گوش
دوشان :خرگوش می باشد،سیچان:موش

اولوم:مرگ ویئمک هم:چیزخوردن
آپارماق :بردن وسیخماق :فشردن

شکستن:سینماق وگستاخ:سیرتیق
جیریق:جرخورده وپاره است:ییرتیق

یوغورد:ماست وگوتوگئن:کون گشاداست
کم:آز وبوغدا:گندم،چوخ:زیاداست

قوپوز:سازی خوش و جاوید: سونمز
کسی که کرده کارزشت :دونمز

جوجوق:طفل وقوجاق:آغوش،قوجا:پیر
صاباح:فردا،گرسنه :آج وتوخ:سیر

دهات :کنداست وسردرگم :کاریخماق
کیشی :مرداست ودلتنگی:داریخماق

یاغیش :باران و صحرا:چول،صدا:سَس

دانیشما :لال شو، لطفا سَسین کس !

بولود :ابر و دومان :مِه،سنگ داش است

زبان :دیل است و گوج وورمَک :تلاش است

باجی :خواهر،آنا :مادر سویوق :سرد

زمستان :قیش می باشد،ساری :زرد

---

وراق :داس است و کوت،کُند و ایتی: تیز 

وَطنداش اوغرولاردان قالمایان :ایز !

رئیسین مؤفتَه دولموش قارینی:کَندی !

الی اگری،یامان اینسان: افَندی !

بولود:ابر و سیچان:موش و نمک:دوز !

بیزی لاپ آلدادان اینسان:قیلاووز !

قاشی قیلدیر: لوند آرواد و فتّان !

یالان سؤز:دلبر جانانه:«جان جان »!!

بهشت جاودان دونیادا: اویناش !

اداره باشقانی: اوغرو،اؤگوز باش !

چؤرَه کچی: وارلی،آلتین:نان ِسنگک !

گؤزل شی:بربری،خوش باور: ائششک !

سیریش:سئوگیلی،سئودا:بیر توهّم !

کیشی: آروادان آز ،معنای کوپ:خُم !

کؤلک:کولاک،قیمت فیرتیناسی !

مکان لذت آلماق:کؤش آداسی !

منیم عؤمروم،سنین عؤمرون :دیَرسیز !

کیراز :یارین دوداغی،بیوه: ارسیز !

چتین ایش :دولتی بیر شغل تاپماق !

چوخ آسان:رشوه آلماق،خلقی چاپماق !

باشی آشاغا:ْ آروادباز و چاپقین !

تورّم: زهر،قیمتلر: گیوتین !!

یاغیش:باران عشق و قطره: داملا !

دنیز :سئودا،یارین ساچلاری :دالغا !

دانا :اؤیرنجی،اؤیرتمن :الی بوش !

ایکی اوزلو آدام :دولتلی،سرخوش !

کیشی :آرواد و آرواد:هست شوهر!

آیی: انسان چاق و آنلاماز :خر !

رئیسین پیشه سی:پول جازلاماق،لاس !

اوتوبوسون ایچی،مترو: باساباس !

دلیک: سوراخ می باشد،گئجه : شب!

قوجاق :آغوش، گؤز:چشم و دوداق: لب !

قوزو:گوسفند،اینک:گاواست و ایت:کلب !

سگ نر را کؤپک گویند،اؤرک:قلب !

ادب:عنقا،حیاسیزلیق :جسارت !

گؤزل:چیرکین ومعناسیز :بکارت !

تاپیلماز:یاخچی اینسان،یاخچی یولداش

سوبای:اؤزگؤرآدام،کؤلفتلی:کول باش !

ایلان :مار است و اممَک:شیر خوردن !

توخ اولماق :تا به غایت سیر خوردن !

اوزاق: دور و یاخین یعنی کی :نزدیک !

دوراغ:ایستگاه می باشد،تولوق :خیک 

قارین قولو:دَله،وارلی: گؤزو آج !

دیرسیز :درس وئرمَک،مالیات:باج

---

عامل سختی و بدبختی ما "آلچاق"است
شیر"سۆد"،گاو"اینک"،خامه همان"قایماق"است

پول نفت است اگر اۏغرۇلارین سهمیه سی
آنچه شد سهم تو و قسمتِ ما "د..اق"است

سر به راه است هر آن شخص که باشد "ائششک"
هر کسی حق خودش را طلبد"شیلتاق"است

مُد اولوب بس کی کئچی ساققالی قویماق بوردا
هر طرف می نگرم گله ای از "اوغلاق"است

آبگندی که در آن رفته فرو زندگی ات
وَ خودت غرق شدی داخل آن"باتلاق"است

اهل اندیشه و مشتاق"دۆشۆنجه"هستیم
جای غم نیست اگر دشمن ما "مایماق"است

هست ماشین"آرابا"چرخ"تکل"،یۏل"جاده"
سۆرۆجو"شوفر"و درپوش قاپاق، "قالپاق"است

شیخی تشبیه ائله ییم هر زادا معنا وئرمَز
علفِ ماست:یاپیشقان،غاز اۏتو،پیتراق است

داخل کاخ کند عشق و صفا "اۏغرو آدام"
دوز آدام:آج و یالاقچی،گئده و چیلپاق است

کفترِ قلب من از دامِ لبانت اوچماز
اؤیره‌نیب چۆنکۆ سَنَه،شیفته و قُچّاق است

باشد آنگونه که معنای"نهادن"،"قۏیماق"
خوک:دونقوز،گئجَه:شب،کاچیِ ما:قویماق است

هست تحریم اگر ویژگی آمریکا
خصلت ملت بیچاره ی ما"دۏغماق"است

آنچه آروادلارا قووَت وئره،پالتار آلماق
اوزوک آلماق و بویونباق و دو سه قولباق است

ائیله دی اون طبقه منزلینی شیخ و دئدی
آخرین منزل ما آی آقالار"تۏپراق" است

مملکت بیر "مئشَه"دیر،رسمی:"تملّق ائله مَک"
گۏی سبقت آپارار هر که "یامان"،"یالتاق"است

ایسته سه،ایستَه مَسه،بیرگون آغاجدان دوشَه جک
دونیا دیر بیر آغاج،اینساندا ساری"یاپراق"است

بالیق اول، لطف ائله گل چیم و دولان قلبیمده
صاف صاف است بدان که دل من"چایلاق"است

---

ائشیت:"بشنو"،سیب:"آلما"و"دوداق" : لب

گؤنوز:"صبح"است و"داش": سنگ و گئجَه:"شب"

بولود:"ابر" و گؤنَش :"خورشید"و ایت :"سگ"

سبیل:"بیغ"و بورون:"بینی"،دامار" رگ"

دَلی:"دیوانه"،سالم:"ساغ" و باش :"سر"

نر:"ارکک"،اوت:"علف"باشد،قاپی:"در"

یاغیش:"باران"و قار:"برف" است و یخ: "بوز"

کؤلَک:"کولاک" و یول :"راه" و نمک:دوز"

تویوق:"مرغ"و یومورتا :"تخم مرغ"است

ناخن:"دیرناق"و تؤک:"موی"است و اَل : "دست"

باجا:"سوراخ" و "دام"هم "پشت بام" است

"کؤرَک":"پارو"،"آجی" :"تلخ"،"آد" :"نام" است

دوشان:""خرگوش" ،ماه :"آی"،قورد:"گرگ" است

کیچیک:"کوچک"،سو:"آب"،یئککه:"بزرگ" است

ایشیق::نور"و کئچی:"بز"،یئر :"زمین" است

او کشور کی سیچیب دونیایا« چین»است

اویون:"بازی"،اودون:"هیزم"،اوتوز:"سی"

اوتور:"بنشین"،پاشو:"قالخ"و بگو :"دی"

بالیق:"ماهی"،دَمیر:"آهن"،سامان:"کاه"

قازیچی:"چاه کن" باشد،قویو :"چاه" 

کپک باشد :"سبوس" و خاک:"توپراق"

جو:"آرپا"،بوغدا:"گندم"،برگ:"یارپاق"

---

هست قلعه "قالا" ، داخل" ایچَه ری"

پا"آیاق"  ،دست"اَل" و پوست" دَری"

عَرعَر" آنقیرماق " و " آیری" دیگر

"جؤنگه"  گوساله ی نر ، "اَرکَک" نَر

"کؤپَک اوغلو" : هامیدان رشوه آلان

میللتی سرخوش ائدَن:" زورنا چالان"

"کؤرَکَن" دیر " سَرِخر" ، "  قونشو "فضول

انسانین قبله سی :" آغجا ، پارا ، پول "

آدامی دَردَه سالان:" ائولَنمَک "

خیس " ایسلاق " دی ، بیا " گَل " ، بیرَه  « کَک"

پاره " ییرتیق" دیر و " حاق لی" ذی حَق

"یاش " سِن ، "عقلی گؤتوندَه " احمق

کبک " کَکلیک " دی ، " ماما " قابله دیر

"آغلاماق " گریه ، "گئلیلیک " گله دیر

عشق " سئودا " دیر و می پُرس " سوروش"

" اؤزوم " انگور دیر و تنبل " گؤتو بوش"

" قیز " دختر ، پسر " اوغلان دی ، اوغول"

سیکی چارشابا دولاشمیش " یوخسول"

"آنلاماق" دیر قَدَغن ، فهم " یاساق"

"اؤلوم " ، آسان دیر و خُنّاق " قوناق "

بیزیم ایستَکله َریمیز :"کَرمَه ، قالاق"

ایرانین میللتی :" مومدان یوموشاق "

سئودالیق :" عاشقی " ، و دندان " دیش "

زشت " چیرکین " دی ،جهنّم " یاشاییش "

مغز گردو "  قوز ایچی " ، صورت " اؤز "

اندکی صبر بکن " بیر آز دؤز "

منتظر " گؤزله یَن " و رد شو " کئچ "

پیس ایشین پاسخی :" سوسماق دیر و هئچ

---

آی: ماه است و ستاره : اولدوز

آب : سو باشد و دست : ال ، یَخ : بوز

سوز : سخن، خواب : یوخو ، کار : ایش است

باش : سر باشد و دندان : دیش است

ایت : سگ ، گاو : اینک ، مار : ایلان

صبر کن ، تکیه بده هست : دایان

هست دارایی و وارلیق : ثروت

ائششک و عقلی گوتونده : ملت

ملّتین دُشمنی شیخ و چین است !

آغری : درد است و آغیر : سنگین است

کودن و گول و نفهم : آخماق است

دولتین ایشی:  بیزه سوخماق است

پنج : بش باشد و پنجاه : اللی

آستا : آهسته و واضح : بللی

بالا : فرزند و باخیش است نگاه

راه : یول ،ریزه : بالاجا ، قویو : چاه

آروادین ایشی نه دیر ؟ : قهر ائله مَک

زندگانلیغی سَنه زهر ائله مَک

توی همان : سخت پوخا باتماق است

علت رشد : آدام ساتماق است

بئله : اینگونه و مغز است : بئیین

کله میز هست پَر از کاه و پئیین !

---

آی اوشاغلار تورکون دیلی گؤزل دیر
من دئمیرَم،گؤزللییی مثل دیر

مغز: بئیین دیر،گلو : بوغاز،رگ : دامار
تابستان: یای دیر و پاییز : سون باهار

پوست : دری دیر،شش: آغ جییَر،کام : داماق
دنده : قابیرقادیر و نرم : یوموشاق

برگ : یارپاق دیر،اؤزو قیرمیزی : پررو
ابر : بولود دور،نان : چؤرک دیر و آب : سو

بِه : حئیوا دیر،انگور : اوزوم، انار: نار
سیب : آلما دیر ،گردو : قوز دور، رگ : دامار

فلفل : بیبَر،باساباس : ازدحام دیر
بخش بولوم دور، سر : باش،انسان : آدام دیر

باید : گَرَک ، ببخشید : باغیشلایین
پدرزن : قایین آتا،محترم: سایین

بدبخت : قاراگون دور،بدبین : اومودسوز
برنده : آپاران دیر و نمک : دوز 

بسترِ رود : چایلاق دیر، بستر : یاتاق
بستنی : دوندورما دور،کودک : اوشاق